Kennispagina Opkweek

Op deze pagina presenteren we verzamelde kennis over opkweek; die regelmatig geactualiseerd wordt. Heb je zelf tips die hier gedeeld kunnen worden?
Mail ze naar opkweek@csanetwerk.nl

Overzicht op alfabetische volgorde

Onderwerpen

Voor nu nog even scrollen, dit wordt een inhoudsopgave.

Collectieve inkoop

Stappenplan

Wil je zelf met tuinders bij jou in de regio gaan bestellen? Jessica Zwartjes van Tuinderij het Zoete Land maakte een stappenplan aan de hand van haar eigen ervaringen daarmee.

Sjabloon om orders te verzamelen

Wil je zelf met tuinders bij jou in de regio gaan bestellen? Jessica Zwartjes van Tuinderij het Zoete Land deelde de excel die zij daarvoor gebruikt met ons. Download deze hier, of maak een kopie van deze google-sheet voor eigen gebruik.

Prei

Lenders (Zuid-Limburg)
Biologische prei (collectief) inkopen bij Lenders in Zuid Limburg.
Voor bezorging is de minimale afname 40.000 stuks. https://lendersbv.nl

Keizers organic plants (bij Venlo)
https://keizersorganicplants.com

Er zijn al verschillende tuinders die onderling contact hebben over collectieve inkoop van prei bij één van deze leveranciers.  Door gezamenlijk op te trekken kunnen we een interessante partij worden voor deze bedrijven.

Paper-potsysteem

Het paper-potsysteem is een methode die gebruikmaakt van papieren kettingpotten, met daarin een speciaal substraat. De potten breken af in de grond. Meer informatie
Op de CSA-conferentie 22 novemberis er een demo zaaien & planten met het Paper-potsysteem.
(Tip: meld je nu aan als lid, betaal pas in 2026 en ga naar de conferentie met ledenkorting!).

Perspotjes zelf maken

Op verschillende tuinderijen zijn er machines waarmee je zelf perspotjes kunt maken, zie onderstaande video

Bedrijven die zo’n mogelijkheid hebben:

  • Us Hof, Sibrandabuorren (Friesland)
  • Loverendale, Oostkapelle (Zeeland)
  • Beukenhof, Breda (Noord Brabant)

Teeltplan

Boekje: Van zaaien tot oogsten (KNVV uitgeverij)
Per gewas informatie over kiemtemperatuur, kiemduur en kiemkracht; zie ook afbeeldingen
Verkooplink: https://www.bol.com/nl/nl/f/van-zaaien-tot-oogsten/9300000039866789

Boek: Zo krijg je een rendabele tuinderij
Geeft een overzicht van een aantal gewassen met de tijd van zaaien tot oogsten: zie ook afbeeldingen.
Verkoooplink: https://www.bruna.nl/boeken/zo-krijg-je-een-rendabele-kleine-tuinderij-9789062240364 

Veenvrij opkweken

Toekomstboeren schreef in de brochure van de Werkplaats Agro-ecologie een hoofdstuk over veenvrij opkweken – waarom zou je veenvrij opkweken, en hoe maak je zelf je veenvrije potgrond. Download hier de brochure.

Zaaigrond samenstelling

Voorbeeld 1
60% tuinturf
20% turfstrooisel
20% veenmosveen

Per kuub toegevoegd:
-50 l zand
-7 kg kalk
-5 kg bentonietof basaltmeel
-3-8 kg organische mest: bijvoorbeeld compost, koemest of hulpmeststof

Voorbeeld 2
Met compost
-7 delen compost
-1 deel turf
-2 delen zand

Zonder turf
-5 delen compost
-4 delen tuingrond
-2 delen zand

Vraag & Antwoord

Vraag: Welke eigenschappen moet een potgrond hebben om goede perspotten te maken?

Antwoord:
– Luchtig
– Goede vochtvasthoudendheid
– Ziekte/onkruidvrij
– Voldoende kleefkracht
– Hoeveelheid mineralen (meststoffen) die passen bij het op te kweken gewas (dat verschilt bij direct zaaien in de potgrond of erin verspenen)
Zie ook Zaaigrond samenstelling

Vraag: Welk substraat van klasmann is aan te raden voor opkweek in cellentrays?

Antwoord(en):

  • Ik heb een paar jaar geleden een vergelijking gemaakt tussen Boerengoed-potgrond (met veen) en bladcompost (waar ik voeding aan toegevoegd had) voor snelgroeiende opkweek (basilicum). In de bladcompost ging dat zeker zo goed.
  • Ik heb 3 jaar geleden de vergelijking gemaakt. Vooral de waterbuffer van Bio-Kultura was slechter en bij langere opkweek was de voeding onvoldoende ( misschien te snel uitgespoeld).
  • Bij de WUR loopt nu een breed onderzoek naar substraat van hernieuwbare grondstoffen.
    Meer informatie
    Routekaart: ‘Hernieuwbare grondstoffen voor groeimedia’

Vraag: Hoe essentieel is een warme kas voor opkweek? Kun je niet zonder voor de eerste ronde aan opkweek, die in februari/maart de grond in moet?

Antwoord(en):
De ervaring is dat het langzamer gaat dan in een verwarmde kas. Dus wat eerder zaaien kan handig zijn, maar als de betreffende gewassen koudegevoelig zijn wordt het best lastig. Spinazie, veldsla, winterpostelein en raapstelen zijn geen probleem. Maar gewone sla is een gok: met een warm vroeg voorjaar geen probleem, maar bij langdurige en/of flinke kou is het lastig.
Kool al eind februari planten is erg vroeg. Wat helpt om de opkweek in de zaaifase te helpen, is een warmtematje onder je zaaigoed te leggen. Warmtematjes met een thermostaat zijn prima hulpmiddelen. Om veel planten snel te laten kiemen is voorzaaien in een 10 cm pot aan te bevelen. Deze zet je op zo’n matje. Maar na een week à 10 dagen na zaaien moet je gaan verspenen in perspotjes. Dan is verwarmen met zo’n matje eigenlijk niet meer praktisch. Dus dan hopen op een vroeg warm voorjaar.

De meeste planten hebben warmte en licht nodig om te groeien. Als die warmte ontbreekt groeit een plant niet, of langzaam. Je kunt binnen zaaien, maar het ligt aan je schaal of dit mogelijk is. Als het februari/maart de volle grond in moet, heb je echt warmte nodig. Als je dan pas begint met opkweken, kan je misschien met een koude bak aan de slag.
Sommige gewassen kunnen met een goed voorjaar wel de volle grond in.

Er zijn ook mensen die werken met een kiemkast, die hebben een koelkast (bijvoorbeeld) omgebouwd tot kiemkast, waarin ze het warm kunnen maken voor de eerste fase van de kiem. Toekomstboeren heeft hier werkplaatsen over georganiseerd. Er zal een herhaling komen van de boerenwerkplaats ‘Hoe bouw je een eigen kiemkastthermostaat’. Bekijk het activiteitenoverzicht

Vraag: is er gedacht over het oprichten van een coöperatie?

Antwoord:
Er is eerder al een opzet gemaakt over hoe zo’n coöperatie er uit zou kunnen zien, maar tot nu toe is het nog niet gelukt hier een ondernemer voor te vinden. Wellicht dat hier nu wel weer mogelijkheden liggen. Er zijn meerdere regionale groepen bezig met dit soort oplossingen.

Vraag: is het verstandig om lichtkiemers af te dekken met iets als vermiculiet?

Antwoord:
Sommige tuinders gebruiken voor alles vermiculiet, dat werkt goed. Anderen dekken lichtkiemers helemaal niet af. Of gebruiken dan veel minder vermiculiet; alleen om de zaden op de plek te laten liggen bij het water geven.
Om zaaisels af te dekken wordt ook wel brekerszand gebruikt, te koop bij de bouwmarkt. Dat is zand met een grotere korrel, waardoor de grond niet “dichtslaat”. Ander grof zand is ook bruikbaar. Voor de dikte geeft de theorie aan dat de bedekking net zo dik moet zijn als het zaad. In de praktijk is dat best lastig, het geeft je een richtlijn: “dun laagje van 1-2 mm is voor mij meestal genoeg” (wordt bijvoorbeeld gezegd). Zorg dat het zandlaagje geen “korst” vormt, dus echt niet te dik, anders kan het zaad er niet doorheen komen, dus is ook een vorm van dichtslaan. 

Regionale appgroepen

Sinds 2023 faciliteert het CSA-netwerk vier regionale appgroepen.

De appgroepen zijn via onderstaande links te bereiken:

 Regio Noord (Friesland, Groningen, Drenthe)

Regio Midden/Oost (Utrecht, Gelderland, Overijssel)

Regio West (Noord- en Zuid-Holland)

Regio Zuid (Limburg, Brabant, Zeeland)

Lid worden van het CSA Netwerk

Word lid (tuinders)!
Word steunlid!